İŞİTME AZLIĞI VE KAYIPLARI

 

       İşitme kaybının en önemli ve yaygın nedeni, yaşla birlikte kulaktaki fiziksel değişikliklerdir. İşitme sinirine gelen kılcal damarların daralması ve işitme sinirinin zayıflaması duymada azalmaya neden olur. Organizmanın tamamındaki yaşlanma ile birlikte işitme sinirinde de yaşlanma meydana gelebilir ve işitme azalır. Yaşa bağlı işitme azlığı daha çok 50 yaşından sonra oluyor ama bununla birlikte yeni doğan bebeklerde bile işitme kaybı görülebilir. Normal popülasyona bakıldığında işitme kaybı her 10 kişiden birinde görülür. Yaş ilerledikçe bu oran daha da artar. İşitme kaybının var olup olmadığını anlamanın en güzel yolu işitme testlerinin yapılmasıdır. Kişinin işitme testine başvurması için de birtakım şikayetleri olması gerekir. Bunlar:

       Normal konuşmayı duymada zorlanmak
* İnsanların ne söylediğini anlamak için yüzlerine dikkatle bakmak
* İnsanlara söylediklerini tekrarlatma ihtiyacı hissetmek
* Televizyon ve radyonun sesini aşırı açmak
* Konuşurken karşıdaki insanın fısıldadığı hissi
* Kulakta enfeksiyon, ağrı veya çınlamanın uzun süre devam etmesi
* Duymaya çabalarken yorgunluk ve rahatsızlık hissi
* Telefonla konuşurken bir kulağın daha iyi duyması.

 

        İşitme kayıplarıdörde ayrılır:

       1. İletim tipi (İTİK)

       2. Sensörinöral tip (SNİK)

       3. Mixt tip

       4. Fonksiyonel işitme kaybı

 

       İletim tipi işitme kaybı

       İTİK iç kulağın normal olduğu kişilerde, gelen ses dalgalarının iç kulağa iletildiği mekanizmanın bozuk olduğu durumlarda ortaya çıkan işitme kaybı çeşididir.

 

       İTİK yapan başlıca patolojiler şunlardır:

 

       1. Auriküla ve dışkulak yolu patolojileri

       a.Microtia-anotia

       b.Aural atrezi

       c. Buşon

       d.Yabancıcisim

       e.Otitis eksterna

       f. Tümörler

 

       2. Orta kulak

       a. Otitis media

              i. Akut

              ii. Sekretuar

              iii. Kronik

       b. Hemotimpanum

       c. Travmatik zar perforasyonu

       d. Glomus timpanikum

 

       İTİK yapan diğer önemli bir sebep de otosklerozdur. Otoskleroz adıkullanılmakla birlikte hastalık otik kapsülün primer otospongiozisidir. Yeni kemik yapım ve yıkımıile karakterizedir. Bu durum stapes kemikçiğinin fiksasyonuna neden olur. Tedavisinde stapedektomi ameliyatıuygulanır. Bu ameliyatta fikse olan stapes inkustan ayrılıp kruslarıkırılır ve stapes tabanına delik açılır. Daha sonra inkus ile stapes arasına bir piston yerleştirilmek suretiyle iletim yeniden sağlanır.

 

       Sensörinöral işitme kaybı

       SNİK koklea, 8. Sinir, beyin sapıveya kortikal düzeydeki bir patolojiye bağlı olarak işitme kapasitesinin azalmasıdır. En sık görülen işitme kaybı çeşididir.

       SNİK yapan patolojiler şunlardır:

       1. Presbiakuzi

       2. Meniere hastalığı

       3. İnfeksiyonlar

              • Viral

              • Kabakulak

              • Kızamık

              • influenza (A1, A3, B)

              • Parainfluenza (1,2,3)

              • Adenovirus

              • Herpes Simpleks tip 1

              • CMV

              • RSV

              • Sifiliz

              • Kronik otitis media

              • Akut otitis media

              • Lyme hastalığı

              • Bakteriyal menenjit, labirentit

       4. Ototoksisite

       5. Ani işitme kaybı

       6. Travma

              • Direkt travma

              • Akustik travma

       7. Herediter

       8. Serebellopontin köşe tümörleri

       9. Multipi skleroz

       10. Diabetes mellitus

 

       Presbiakuzi: Yaşlanma sonucu kokleada görülen değişiklikler sonucu gelişen presbiakuzi SNİKin en sık nedenidir. Öncelikle yüksek frekanslarıtutan bilateral simetrik işitme kaybıile karakterizedir. Hastalarda sık görülen diğer bir şikayet ise konuşmayıayırdetmekteki zorluktur.

 

       Kabakulak: Kabakulak virüsüne bağlıişitme kaybıhemen her zaman tek taraflıdır ve kabakulak çocukluk çağında görülen tek taraflıSNİK lerin en sık sebebidir.

 

       Ani işitme kaybı: Ani işitme kaybıişitmenin en az üç frekansta ortalama 30 dB ani olarak düşmesidir. Etyolojisi tam bilinememekle birlikte viral, vasküler, otoimmünite ve perilenf fistülleri suçlanan faktörlerdir. Ani işitme kayıplarının spesifik bir tedavisi yoktur ve bugüne kadar kullanılmıştedavilerin hiçbirisinin diğerine ve plaseboya göre üstünlüğü kanıtlanmış değildir. Bununla birlikte etyopatogenezden hareketle çeşitli tedaviler kullanılmaktadır.

 

       a. Medikal

       1. Vazodilatörler-mikrovasküler sirkülasyonu düzenleyiciler: Histamin, papaverin, nikotinil alkol, pentoksifilin, betahistin hidroklorür, dextran 40

       2. Antikoagülanlar: Heparin

       3. Steroidler

 

       b. Cerrahi

       Perilenf tistülü düşünülen durumlarda eksploratris timpanotomi ve fistülün obliterasyonu

 

       c. Hiperbarik oksijen tedavisi

       Travma: Temporal kemiğin transvers kırıklarında koklear hasara bağlı olarak SNİK gelişir. Transvers kırıkların diğer bir işareti ise fasiyal paralizidir. SNİK etyopatogenezindeki önemli nedenlerden biri de ses travmasının (akustik travma) neden olduğu kayıplardır. Akustik travma sonucu SNİK iki şekilde ortaya çıkabilir. Birincisi şiddetli bir sese aniden maruz kalmak sonucu ani gelişen tip (avcılar, askerler ve patlamaya maruz kalanlarda), diğeri ise gürültülü mekanlarda uzun süre bulunmaya bağlıyavaş gelişen tip (demir atölyesi, santral gibi gürültülü işyerlerinde çalışanlarda). Yüksek sese aniden maruz kalındığızaman ortaya çıkan işitme kayıplarıgenellikle geçicidir. Ancak benzer travmalara tekrar maruz kalındığıdurumlarda kaybın kalıcıolma şansıyükselir.Böyle hastalar kulakta çınlama ve işitme azlığışikayeti ile gelirler. Bu hastalara vasodilator tedavisi verilmesi uygun olur.

 

       Akustik travmadan korunmak önemlidir. Gürültülü işyerlerinde çalışan kişilere düzenli aralıklarla işitme testi yaptırılması, çalışma sırasında koruyucu kulaklık takma mecburiyeti getirilmesi ve gerekli kişilere işitme cihazıverilmesi gereklidir.

 

       Akustik nörinom: Tek taraflı tinnitus şikayeti olan, yüksek frekansları tutan tek taraflıişitme kaybıolan ve konuşmayıayırdetme skorunun düşük olduğu hastalarda akustik nörinom akla gelmelidir. Teşhiste MRG en büyük yardımcıdır.

 

       SNİK yapan patolojilerin büyük bir kısmı geri dönüşümsüz patolojiler olduğundan işitmeyi yükseltmek mümkün olmaz. Bu hastalarda azalmış işitme, işitme cihazlarıyardımıile amplifiye edilir. Bilateral total işitme kayıplıhastaların kulaklarına "koklear implantasyon" adıverilen ameliyatla bir elektrod yerleştirilip koklear sinir direkt elektriksel olarak uyarılabilir.

 

       Fonksiyonel işitme kayıpları

       Organik bir patoloji olmaksızın hastaların işitme kaybı tariflediği durumlardır. Hasta bunu bilinç dışıya da bilinçli (temaruz) olarak yapıyor olabilir. Bu duruma psödohipakuzi adıda verilir. Bu hastaların değerlendirilmesi ilk mülakat ile başlar. Mülakat sırasında hastanın rahat iletişim kurarken işitme testinde çok ileri derecede kayıp göstermesi ve konuşurken hastanın kısık sesle konuşması simülasyonu düşündürür. Hastanın geliş nedeni de göz önüne alınmalıdır. Eğer hasta işitme kaybı nedeniyle bir kazanç elde edecek ise (tazminat, askerlikten muafiyet) dikkatli olunmalıdır.

 

       Ototoksisite

       Ototoksik olduğu gösterilmişilaçlar şunlardır:

       1. Salisilatlar

       2. Kinin

       3. Aminoglikozidler

              • Streptomisin

              • Dihidrostreptomisin

              • Neomisin

              • Gentamisin

              • Kanamisin

              • Tobramisin

       4. Diüretikler

              • Furosemid

              • Etakrinik asit

       5. Kemoterapötik ilaçlar

              • Cisplatin/carboplatin

              • Nitrogen mustard

              • 6 amino nicotinamide

              • Vincristin/vinblastin

              • Misonidazole

              • Dichloromethotraxate

              • Lonidamine

              • Paklitaksel

       6. Diğerleri

              • Vancomycine

              • Polymyxin B

              • İodoform

              • Tetanoz antitoxini

              • İnterferon alfa2a

       Bu ilaçlar böbrek fonksiyon testleri bozuk olan, daha önce Ototoksik ilaç kullanan, tedavi amacıyla Ototoksik ilacın plazma seviyesinin yüksek olmasıgereken, daha önceden koklear veya vestibüler kaybıolan ve ateşli kişilerde Ototoksisite açısından daha fazla risk arzederler.

 

 

       BEBEKLERDE İŞİTME KAYIPLARI

 

         Bebekte işitme kaybının en geç 6 aylık olana kadar tespit edilmesi ve işitme cihazı ile erken müdahale edilmesi, çocuğun konuşma ve lisan gelişimi açısından çok büyük önem taşır. Çünkü zamanında tedbir alınmayan işitme kayıpları çocukların konuşmalarında gecikme doğurduğu gibi sosyal ve duygusal problemlere de yol açar.

       Bebeğinizin  işitme kaybı olduğunu düşünüyorsanız haklı olabilirsiniz. Aşağıdaki kontrol listesi, bebeğinizin bir işitme kaybı olduğunun belirlenmesinde yardımcı olacaktır.

 

       Anne hamilelik sırasında

       - Kızamıkçık, viral bir enfeksiyon ve grip geçirmiş
       - Alkollü içecek tüketmiş

       Yenidoğan (doğumdan ilk 28 güne kadar)

       - Doğumdaki kilosu 1600 gramdan düşük
       - Yüz ve kulaklarının görüntüsü farklı
       - Doğumda sarılığı oldu ve kan değişimi uygulandı.
       - Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde beş günden fazla kaldı
       - Damardan iğne ile antibiyotik aldı
       - Menenjit geçirdi

 

       Ailemde

       - Erken yaşlarda olan veya gelişmiş, kalıcı veya ilerleyen işitme kaybı olan, bir veya daha fazla birey var

 

       Bebeğim(29 gün ile 2 yaş arası)

       - Damardan antibiyotik aldı.
       - Menenjit oldu
       - Nörolojik bir bozukluğu var
       - Kulaktan kanamanın olduğu veya olmadığı kafatası kırığı olan ciddi bir yaralanma geçirdi
       - 3 aydan fazla süren, kulakta sıvının olduğu tekrarlayan kulak enfeksiyonu var.
       - Çevreye Cevap Verme (konuşma ve lisan gelişimi)

 

       Yenidoğan (doğumdan 6 aya kadar)

       - Beklenmedik yüksek sesli gürültülerle irkilmiyor, hareket etmiyor, ağlamıyor veya her hangi bir şekilde tepki vermiyor.
       - Yüksek sesli gürültülerle uyanmıyor
       - Kendiliğinden sesleri taklit etmiyor
       - Sadece sesle sakinleştirilemiyor
       - Başını sesime doğru çevirmiyor

 

       Küçük bebeğim (6 ay-12 aya kadar)

       - Sorulduğunda tanıdık kişi veya eşyaları gösteremiyor
       - Konuşma sesi çıkarmıyor yada konuşma sesi çıkarmayı bıraktı
       - 12 aylıkken, “el salla” ,”elini çırp” gibi basit sözleri yalnız dinlemekle anlamıyor

 

       Büyük bebeğim (13 ay-2 yaş )

       - Hafif bir sesle ilk seslenişte doğru yöne dönmüyor
       - Çevreden gelen seslere duyarsız
       - İlk seslenişte cevap vermiyor
       - Sese cevap vermiyor veya sesin nereden geldiğini anlayamıyor
       - Tanıdık insanlar ve evde çevresindekiler için basit kelimeleri kullanmaya ya da taklit etmeye başlamadı.
       - Benzer yaştaki diğer çocuklar gibi ses çıkarmıyor ve konuşamıyor
       - Normal ses yüksekliğinde televizyon seyretmiyor
       - Anlama ve iletişim için kelimelerin kullanımında yeterli gelişmeyi göstermiyor

 

       Ne Yapmanız Gerekir?

       Bu göstergelerden bir veya daha fazlasını tespit ettiyseniz, çocuğunuzun işitme kaybı olması ihtimali olabilir. Bir KBB uzmanına müracaat etmeniz önemlidir. Günümüzde "Otoaküstik Emüsyon" denilen aletle doğar doğmaz bebekte işitme azlığı olup olmadığı anlaşılır. Yurt dışında ve Türkiye'de yaygın uygulanan bu rutin tetkik bize "işitme kaybı vardır" diyor. Bu durum tespit edildiğinde de ABR (BAEP) testi ile de işitme kaybı ve derecesi objektif olarak tespit edilir. Bu testlerin zamanında yapılmasının en büyük faydası erken yaşta işitme cihazı verilerek çocuğun duyması ve konuşmayı öğrenmesi mümkün olabiliyor. Böylece kelimeleri telaffuzunda pek problem olmadan konuşması daha düzgün olabiliyor.

 

       ÇOCUKLARDA İŞİTME KAYIPLARI

 

       Eğer çocuğunuzda aşağıdaki bulgular varsa ve çocuğunuzun işitme kaybı olduğunu düşünüyorsanız haklı olabilirsiniz:

       - Hafif bir sesle ilk seslenişte doğru yöne dönmüyorsa
       - Çevreden gelen seslere duyarsızsa
       - İlk seslenişte cevap vermiyorsa
       - Sese cevap vermiyor veya sesin nereden geldiğini anlayamıyorsa
       - Tanıdık insanlar ve evde çevresindekiler için basit kelimeleri kullanmaya ya da taklit etmeye başlamadıysa.
       - Benzer yaştaki diğer çocuklar gibi ses çıkarmıyor ve konuşamıyorsa
       - Normal ses yüksekliğinde televizyon seyretmiyorsa
       - Anlama ve iletişim için kelimelerin kullanımında yeterli gelişmeyi göstermiyorsa

 

       Bu durumda yapmanız gereken bir KBB hastalıkları uzmanına müracaat etmek olmalıdır.Okula başlamadan önce tüm çocuklara işitme testi yapılmalıdır. Bu anne, baba veya çocuğun fark etmediği hafif işitme kayıplarını ortaya koyabilir. Tek kulaktaki bir kayıp bu yolla saptanabilir. Böyle bir kayıp, belirgin olmasa da konuşma ve lisanı etkileyebilir.

 

       İşitme kaybı kulak kiri veya kulakta sıvı birikmesinden bile kaynaklanabilir. Bu tipte geçici işitme kaybı olan bir çok çocuğun, ilaç tedavisi veya küçük bir cerrahiyle işitmesi düzeltilebilir.

 

       Geçici işitme kaybının tersine bazı çocukların kalıcı olan sinir kaynaklı sağırlığı vardır. Bu çocukların çoğunluğunun bir miktar kullanılabilir işitmesi olur. Çok azı tamamen sağırdır. Erken teşhis, erken işitme cihazı uygulanması ve özel eğitim programlarına erken başlamak, çocuğun mevcut işitmesini en yüksek seviyeye getirmeye yardımcı olabilir.

 

       ANİ İŞİTME KAYIPLARI

 

       Akut ortaya çıkan, tek taraflı, sıklıkla tinnitus ile birlikte olan, ancak özellikle eşlik eden vestibüler semptomlar bulunmayan idiopatik sensorinöral işitme kaybıdır. Patolojik olarak iç kulak damarlarının terminal uçlarındaki mikrosirkülasyon bozukluğuna bağlanmaktadır. Genellikle 30 – 60 yaş arası kişilerde ve her iki cinste eşit olarak görülür, ırk ve coğrafik dağılım önemli değildir .%90 hastada tek tarafta gözlenmektedir .AİK bütün SNİK'larının %1ini oluşturur ve insidans 5-20/100000 dir

 

       Klinik: Saniyeler - saatler içerisinde ortaya çıkan, genellikle tek taraflı ve tinnitusla beraber işitme kaybıdır.

       Otoskopi: Özelliksiz timpan membran bulguları

       Odyo: Değişen sensorinöral işitme kaybı yüksek ton, düşük ton ve pankoklear işitme kaybı, total kayıp da olabilir, rekruitman pozitiftir, tinnitus kural olarak en büyük işitme kaybı olan frekans bölgesindedir.

       Ayırıcı tanı: Akustik nörinom, akut tubal oklüzyon, buşon, kabakulak, herpes zoster oticus ile yapılmalıdır.

       Tedavi: İç kulağın mikrosirkülasyonunun iyileştirilmesi için infüzyon tedavisi uygulanır. İnfüzyon tedavisinde düşük moleküler ağırlıklı solüsyonlar kullanılır (dekstran-40). Bunun dışında pentoksifilin, B-vitamin kompleksi, potasyum tutucu diüretik verilir. Bu tedaviye kortikosteroid eklenebilir. %95 oksijen ve %5 karbondioksitten oluşan Karbojen gazının solutulması da çok iyi sonuçlar vermektedir.

 

       Hasta günde 2 gr.'ın altında olacak şekilde tuz alımının kısıtlanması, mutlak yatak istirahati uygulanmalı, mümkünse hasta hospitalize edilmelidir.

 

       Prognoz: Tedaviye erken başlanması, işitme kaybı şiddetinin fazla olmaması, hastanın genç olması, eşlik eden sistemik bir hastalığının bulunmaması (diabet, hipertansiyon gibi) prognozu iyi yönde etkileyen faktörlerdir.

Kendiliğinden iyileşme eğilimi gösteren hastaların tıbbi yardım istememeleri nedeni ile, gerçek insidansın daha yüksek olduğu düşünülmektedir. AİK ile ilgili birçok etyolojik faktör olmasına rağmen etiyopatogenez tartışmalıdır. En çok kabul gören görüş kohlea perfüzyonunun bozulmasıdır . Yapılan histopatolojik incelemelerde en çok üzerinde durulan nedenler virütik enfeksiyonlar, vasküler olaylar, immünolojik reaksiyonlar ve labirentin membran rüptürü olarak bildirilmektedir. Akustik nörinoma, perilenfatik fistül, menenjit gibi bilinen bir etiyolojik faktör ortaya konduğunda ona yönelik tedavi uygulanır. Etiyolojik faktör tanımlanamayanlarda tedavide fikir birliği yoktur.

 

       Genellikle antienflamatuar ilaçlar, diüretikler, antiviral ajanlar, vazodilatatörler, volüm genişleticiler, defibrinojen ajanlar ve kalsiyum antagonisti gibi ilaçların değişik şekilleri kullanılmaktadır. Ancak % 65’e varan spontan klinik düzelmeden dolayı medikal tedavinin prognoza etkisi tartışmalıdır . Etiyolojisi ortaya konulamayan idiopatik olgularda en çok kabul gören tedavi protokollerden biri antienflamatuar etkinliği nedeni ile steroid tedavisidir.  AİK tedavisinde, önemli olan semptomların başlangıcından sonra mümkün olduğunca erken dönemde steroid tedavisine başlamaktır Tek doz yüksek dozda steroid kullanımı daha fazla etkilidir . Son yıllarda yapılan çalışmalarda idiopatik kabul edilen AİK’ lı hastaların önemli bir bölümünde viral ajanların etken olabileceği düşünülmüştür. AİK da özellikle de viral etyoloji düşünülen durumlarda antiviral ajan olan asiklovirin etkili bir tedavi seçeneği olabileceği öne sürülmektedir.

 

 

       GÜRÜLTÜYE BAĞLI İŞİTME SORUNLARI (AKUSTİK TRAVMA)

 

       Gürültüye akut bir şekilde maruz kalma sonucunda oluşan işitme kaybına Akustik Trauma, gürültüye kronik bir şekilde maruz kalma sunucunda oluşan işitme kaybına ise Gürültüye Bağlı İşitme Kaybı (GBİK) adı verilir. Akustik trauma 120 dBA düzeyinden daha yüksek şiddet düzeyindeki sese maruz kalma sonucunda, kısa bir süre içinde meydana gelir. Gürültüye bağlı işitme kaybı ise 90 dBA üzerindeki şiddeteteki ses gürültüsüne uzun süre maruz kalma sonucunda ortaya çıkar. Yaşam alanlarının birbirine yakınlaşması, yoğun kent trafiği ve iş makinalarının artan çalışması kent yaşamını sürdüren bireylerde erken yaşlarda GBİK’ nın ortaya çıkmasına ve presbiakuzi sürecinin hızlanmasına neden olmaktadır.

       Gürültü kaynakları ve oluş turdukları ses düzeyi şöyledir:
       - Jet uçağı 150
       - Tüfek 140
       - Şimşek gürültüsü 120
       - Rock konseri 110
       - Sinema 90
       - Yoğun trafik 80
       - Normal konuşma 60
       - Fısıltı 30

 

       Gürültünün düzeyi konuşma sesinden çok daha yüksektir. Gürültünün varlığı kişilerin karşılıklı konuşmasına engel olur Gürültülü sese maruz kaldıktan sonra tinnitus ortaya çıkar.
 

       Gürültülü ortamdan çıktıktan sonra kulaklarda dolgunluk hissedilir.
Gürültüye maruz kalma sonrasında ortaya çıkabilecek işitme kaybı riskini belirleyebilmek için gürültüye ait olan bazı parametrelerin bilinmesi gerekir. Bunlar arasında gürültünün şiddeti, frekans spektrumu ve maruz kalınan süre yer alır. Gürültünün şiddeti iç kulağa erişen ses basıncı düzeyidir ve dBA skalasına göre ölçülür. Ortamdaki gürültü düzeyi ve maruz kalınan süre bu iş için geliştirilmiş özel aletlerle ölçülebilir. Eğer bir işyerinde 8 saatlik bir çalışma periodu boyunca maruz kalınan zaman ağırlıklı gürültü düzeyi 85 dB veya daha üzerinde ise işitmenin korunmasına yönelik önlemler alınması mecburidir. İşitme korunması programı içinde periodik olarak işyeri gürültü düzeyi ölçümleri, çalışanların işitme tarama testlerinin yapılması ve meslek içi eğitim ile bilgilendirme yer alır. Ortalama gürültü düzeyi 90 B’den yüksek olduğunda çalışma ortamının gürültüyü azaltacak şekilde yeniden düzenlenmesi ve gürültüden koruyucu kulaklıkların kullanılması gerekir.

 

       Gürültü temelde geçici veya sürekli olmak üzere iki grupta incelenir. Geçici gürültü ise, impuls ve impakt olmak üzere ikiye ayrılır. İmpuls geçici gürültü, ani ve tek bir pozitif basınç dalgasının yükselmesini izleyerek basınç düzeyinin hızla normal atmosfer basıncına dönmesi tarzındadır. Impuls etkisi ile kısa süre içinde yüksek şiddette bir sese maruz kalınır. Silah atışları ve patlama bu tip geçici gürültülere örnektir. İmpuls şiddetinin tepe noktasının yükselmesi ve bir çalışma periodu içindeki impuls sayısının artması iç kulak hasarını arttırmaktadır. Kabul edilen sınır 8 saat içinde 140 dB şiddetindeki 100 impulstur.

 

       Endüstriyel çalışma koşullarında, sıklıkla sabit sürekli gürültü üzerine eklenen impakt geçici gürültü bulunmaktadır. Sadece impakt gürültüye maruz kalma sonucunda, impakt gürültü ile birlikte sürekli gürültünün beraber verilmesine kıyasla daha belirgin işitme eşiği değişiklikleri ortaya çıkar. Bunun nedeni sürekli gürültü varlığında akustik refleksin aktive olması ve 100 dB altı şiddetteki seslerin iç kulağa geçişini engelleyerek hasar gelişme riski azaltmasıdır.

       Gürültü nedeniyle oluşan koklear hasara en hassas olan bölge bazal kıvrımdaki 4000 kHz alanıdır. Ultrastrüktürel incelemelerle de, hasarın kokleanın ilk 8- 10 mmlik bölümünde olduğu gösterilmiştir, bu bölge topografik yerleşim olarak 4000 kHz alanına karşılık gelmektedir.

 

       Akut olarak yüksek bir sese maruz kalındığında, eğer söz konusu olan patlama gibi çok şiddetli bir gürültü ise genellikle timpanik membranda (Kulak Zarı)  yırtılma meydana gelir. Timpanik membran yırtılması zararlı ses basıncı dalgalarının iç kulağa geçişini engellemesi açısından olumludur.

       Timpanik membran hasarı oluşturabilecek şiddetten daha az gürültü varlığında ise, iç kulak etkilenmesine bağlı olarak değişik derecelerde işitme kaybı, tinnitus ve başdönmesi ortaya çıkar. Kısa süre ile gürültüye maruz kalma nedeniyle ortaya çıkan geçici işitsel yorgunluk tablosu Gecici Eşik Değişikliği (GED) olarak adlandırılır; bu tablo kalıcı değildir.

       İşitme kaybı ve başdönmesinin yoğun bir gürültü veya blast sonrasında aniden ortaya çıkması genellikle tanı koydurucudur. Ancak ayırıcı tanıda ani işitme kaybına neden olabilecek diğer olasılıklar da akla getirilmelidir. Üç gün içerisinde, bir birini izleyen 3 ardışık frekans ortalamasında 30 dB ve daha üzerinde ortaya çıkan ve genellikle tek taraflı olan sensorinöral işitme kaybı ani işitme kaybı olarak tanımlanır. Bu klinik tabloda viral endolenfatik labirentit ile, tromboz ve iskemi gibi vasküler etkenlerin yanı sıra blast etkisi ile oluşan perilenf fistülü de akla getirilmelidir.

 

       Akustik trauma nedeni ile düşük frekanslarda çok az veya hiç kayıp olmadığından ünlü seslerin duyulmasında bir sorun olmaz. Başlangıçta sadece
tiz frekanslar tutulduğundan işitme kaybının farkına varılmayabilir, bu dönemde genellikle gürültülü ortamlarda konuşulanları anlamada zorluk vardır. İşitme kaybı artıkça konuşma frekansları (0.5, 1, 2 ve 3 kHz) da giderek etkilenir ve işitme kaybı sessiz ortamlarda bile belirgin hale gelir.

 

       Akustik traumanın etkilediği frekans aralığının kişiler arasında farklılık göstermesi nedeniyle, bazı olgularda bu tipik çentiklenmenin 5 kHz, 6 kHz ve nadiren de 3 kHz düzeyinde olması durumuyla karşılaşılabilir. Ayrıca bazı impakt ve impuls gürültü kaynakları nedeniyle atipik odyometrik paternler de ortaya çıkabilir. Kronik GBİK daima bilateraldir (İki taraflı), ancak bazı olgularda, özellikle gürültü kaynağının lateralize olması durumunda bir dereceye kadar asimetri görülebilir. Örneğin tüfekle ateş etme durumunda tetiği çeken elin karşı tarafındaki kulakta hasar meydana gelir; başın gölge etkisi nedeniyle, tüfek sağ omuzda ve sağ el parmakları ile tetiği çekerken sağ omuza doğru eğilen baş sağ kulağı gürültüden korur, ancak sol kulak gürültüye maruz kalır.

 

       Gürültüye maruz kalma öyküsü ve odyogramdaki karakteristik 4 kHz çentiği yanı sıra, otoskopinin normal olması ve radyodiagnostik incelemelerde herhangi bir patoloji saptanmaması GBİK tanısını koymak için yeterlidir. Ancak ayırıcı tanıda eşlik eden başka sensorinöral problemlerin de bulunabileceği akılda tutulmalı ve odyogramda yüksek frekanslarda işitme kaybı saptanan olguların tümünde rutin olarak ayrıntılı nörootolojik incelemeler yapılmalıdır.

 

       TEDAVİ

       GED geri dönüşü olan bir süreçtir, akustik trauma sonrası bir süre sessiz ortamda bulunmak düzelmeyi hızlandırır. Gürültüye maruz kalma süreleri arasında dinlenme zamanlarının ayrılması ile işitme kaybı gelişme riski azaltılabilir. Ortaya çıkan işitme kaybını gidermede ise etkinliği kanıtlanmış bir tedavi yöntemi yoktur. Kortikosteroid, hiperbarik oksijen, vazodilatatörler gibi çok çeşitli ajanların kullanımı ile olumlu etki elde edildiğine dair bulgular olmakla birlikte; esas önemli olan korunma, gürültüye maruz kalmanın azaltılması veya ortadan kaldırılması ile birlikte işitme cihazı ile rehabilitasyona yönelik işlemlerdir. GBİK sonrasında oluşan tinnitus tedavisinde de spesifik bir yöntem yoktur. Bir çok değişik medikal tedavinin yanı sıra, işitme cihazı kullanılması ile oluşan amplifikasyonun etkisi yararlı olabilir. Bunların yanı sıra maskeleyici cihazlar, retraining tedavi, biofeedback ve psikolojik tedavi uygulanabilir.

 

 

       TİMPANOSKLEROZ

 

       Tekrarlayan geçirilmiş enfeksiyonlar sonucu orta kulak boşluklarında, kulak zarında ve özellikle kemik zincirinde hiyalin plaklar birikmesiyle karakterize ilerleyici hiyalinizasyonudur, kulak zarının salim olmasına karşın iletim tipi işitme kaybı oluşur.

 

 

 

       YAŞLILARDA İŞİTME KAYIPLARI (PRESBİAKUZİ)

 

       Yaşlılara en çok sıkıntı veren sorun, işitmedeki bozulma (presbiakuzi) sonucu çevreye ilgi ve bağlantının azalmasıdır. Yaşın, işitme kaybı üzerinde önemli bir etkisi vardır. İşitme kaybı, 50 yaşın üzerindeki yaşlarda hızla artar. 55 yaşından büyük birçok kişi hafif işitme kaybından yakınır ve konuşmalar esnasında bazı kelimeleri anlayamaz, kaçırır. Yaşlılık sağırlığı(Presbiakuzi) her iki kulakta olur, eğilimi olan kişilerde daha ağır bir tablo ile ortaya çıkar Yaşlanma sonucu muhtemelen kanlanmanın yetersiz kalmasıyla:

       1. İşitme hücrelerinin sayısı azalır, yüksek frekans işitme kaybı oluşur.
       2. İşitme sinirinin liflerinin sayısı da azalır.

       Presbiakuzide işitme kaybı:

       a. Sensörinöraldir, giderek ilerler.
       b. Yüksek frekanslarda daha çok olur.
       c. Konuşmayı işittiği halde anlaması zorlaşır. Böyle kişilere net, açık, yavaş ve bağırmadan konuşmak gerekir.
 

       Tinnitus (Kulak cinlamasi), presbiakuzide çok rahatsız edici bir sorun olabilmektedir. Odyogram olarak adlandırılan işitme eğrilerine baktığımızda çoğunlukla bas tondaki seslerde işitme eşikleri normal veya normal sınırların içerisinde, konuşma frekansları olarak kabul edilen 500, 1000 ve 2000 Hz'lerde ve daha yüksek frekanslarda ise kayıp görülmektedir. Buna bağlı olarak da daha çok tiz seslerde olmak üzere kişi hem duymakta, hem de bu frekanslarda yoğunluk gösteren konuşma seslerini anlamakta güçlük çeker. Sorunu histopatolojik olarak, dejenerasyonun lokalizasyonuna göre; kokleada tüy hücrelerinde sensör epitelyumda, spiral ganglionda, 8. sinirin akustik dalında veya santral işitme yolundaki atrofi veya değişiklikler ile açıklamak mümkündür. Bütün bu değerlendirmeler yapıldıktan, presbiakuzi tanısı detayları ile konulduktan sonra tedavinin türü tayin edilmelidir. Presbiakuzi bir hastalık olarak değil, yaşa bağlı fizyolojik bir değişiklik olarak nitelendiğinde, sorunları minimale indirgemek için rehabilitatif yaklaşım daha etkin olmaktadır.

 

       İşitme kayıplı yaşlıların rehabilitasyonundaki ilk uygulama genel olarak uygun işitme cihazı seçimidir. Bu seçim odyoloji kliniklerinde uzman odyologlar tarafından, işitme kaybının bütün tıbbi ve psikolojik özellikleri tanımlandıktan sonra kişinin gereksinimlerine tam olarak cevap verebilecek bilimsel yöntemler kullanılarak yapılmalıdır. Aksi halde, bilinçsiz olarak uygulanmış bir işitme cihazı ya yetersiz gelecek veya  zaman içerisinde mevcut kalıntı işitmeyi de yok edecektir. Uygun işitme cihazı seçiminden sonra cihazın uygulanması, adaptasyonu ve oryantasyonu rehabilitasyonun diğer önemli kısımlarını oluşturacaktır. Genel anlamda işitme cihazı bir amplifikatör olup, diskriminatör değildir. Diğer bir ifade ile; işitme cihazı gelen sesin şiddetini yükseltir ancak sensorinöral işitme kayıplarında konuşmanın ayırt edilmesi veya anlaşılmasına direkt olarak yardımı olmaz.

 

       Presbiakuzili kişinin kendisine uygulanan bu yöntemlere ek olarak, çevresindeki  kişilerin iletişimde ne gibi hususlara dikkat etmeleri gerektiği konusu rehabilitasyonun diğer kısmını oluşturur. Ayrıca, presbiakuzilinin çevreden gelen akustik uyaranları en etkin ve anlamlı bir şekilde algılayıp anlayabilmesi için ışıklı uyaranlar, televizyon ve telefon için yardımcı aygıtlar gibi donanımların sağlanması presbiakuzili kişinin yaşam  standardını yükseltecek ve toplum ile entegrasyonunu daha anlamlı kılacaktır. Rehabilitasyonun önemli diğer bir kısmı da presbiakuzilinin psişik sorunlarını minimale indirgemektir.